31 Δεκ 2016

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΤΟΥΡΚΟΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 312, Σεπτέμβριος 2016

     Μια βιογραφία ενός πολύ «ιδιαίτερου» προσώπου, είναι το πέμπτο βιβλίο του γνωστού δημοσιογράφου Χ. Χριστοδούλου.
     Όπως γράφει κι ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου, ανακάλυψε την ύπαρξή του σχεδόν τυχαία. «Όταν ακόμα έγραφα το προηγούμενο βιβλίο μου «Οι τρείς ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά» (σ.σ. παρουσίαση 14 Ιουνίου 2013), ανακάλυψα μέσα στη σκόνη και τις υποσημειώσεις των ιστορικών «πηγών», την ύπαρξη ενός Έλληνα σκλάβου από τη Χίο, που έφτασε στην κορυφή: Έγινε Μεγάλος Βεζίρης, δηλαδή Πρωθυπουργός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έκτοτε και επί τρία χρόνια ασχολήθηκα με την περίπτωσή του. Θέλω να ελπίζω ότι ο κόπος δεν πήγε χαμένος».
     Πολλοί Οθωμανοί υπήκοοι ελληνικής καταγωγής, υπηρέτησαν κατά καιρούς την Υψηλή Πύλη και τους σουλτάνους. Τρανταχτό παράδειγμα οι Φαναριώτες. Στο ανώτατο αξίωμα όμως του Μεγάλου Βεζίρη, έφτασαν μόνο δύο. Πρώτος ο καταγόμενος από την Πάργα Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς, που η ανάρρηση του στο ύπατο αξίωμα έγινε όταν σουλτάνος ήταν ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής. Δεύτερος ο από μια «σατανική» σύμπτωση συνονόματος του, που είναι ο βιογραφούμενος στο βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα.
     Πως όμως βρέθηκε αυτός ο έλληνας στην Υψηλή Πύλη; Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, ο Εντχέμ γεννήθηκε στη Χίο. Το όνομά του ίσως ήταν Γιώργης Πυρίκης ή Κωνσταντίνος Σκαραμαγκάς. Το 1822, όταν έγινε η καταστροφή του νησιού και η μεγάλη σφαγή, ήταν 4-5 ετών. Γλίτωσε τη σφαγή, αλλά αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε στο σκλαβοπάζαρο της Κωνσταντινούπολης. Εκεί αγοράστηκε από τον πανίσχυρο Χουσρέβ Πασά, ο οποίος σύντομα διείδε ότι ο νεαρός σκλάβος, που είχε ήδη ασπασθεί τη μουσουλμανική πίστη, ήταν εξαιρετικά ευφυής. Έτσι με άλλους τρεις νεαρούς, στάλθηκε στο Παρίσι (!!) για περαιτέρω σπουδές. Επέστρεψε με το πτυχίο του μηχανικού μεταλλειολόγου και εντάχθηκε στο στρατό με το βαθμό του συνταγματάρχη. Αργότερα, αφού υπήρξε σύμβουλος και μέλος πολλών επιτροπών, βρέθηκε στο Βερολίνο ως πρεσβευτής, για να φτάσει το Φεβρουάριο του 1877, να επιλεγεί από τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ, για το αξίωμα του Μεγάλου Βεζίρη.
     Όταν ανέλαβε το αξίωμα αυτό, η Οθωμανική αυτοκρατορία περνούσε μια δραματική φάση. «Ήταν η φάση που καθόρισε τη μοιραία πορεία της χώρας. Επαναστάσεις, σφαγές, λιμοί, πόλεμοι, βαρβαρότητες, επιδημίες, σεισμοί, εθνικισμοί, δολοφονίες, συνομωσίες καταγράφονταν σχεδόν καθημερινά. Η Υψηλή Πύλη βρισκόταν σε διαρκή κρίση. Από τη μία, ο καθημαγμένος λαός. Από την άλλη, οι σουλτανικές μηχανορραφίες και, τέλος, ο ασφυκτικός έλεγχος-οικονομικός, στρατιωτικός και διπλωματικός-των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Απέναντι οι Ρώσοι κι ο αναδυόμενος εθνικισμός των Βαλκανίων». Ο Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς, παρά τις προσπάθειες που έκανε δεν μπόρεσε να διαχειριστεί την πολύπλευρη κρίση και απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του. Συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του από άλλες θέσεις, μέχρι που αποσύρθηκε οριστικά από τον δημόσιο βίο.
     Για μια ακόμη φορά, ο Χ. Χριστοδούλου μας εκπλήσσει ευχάριστα. Το εξαιρετικό του βιβλίο, αποτελεί αληθινό θησαυρό γνώσεων και πληροφοριών. Όχι μόνο για τον Ιμπραήμ Εντχέμ Πασά, η περίπτωση του οποίου ήταν ελάχιστα γνωστή στην Ελλάδα, αλλά και για πρόσωπα και γεγονότα της εποχής. Που αν και φαινομενικά αφορούν την Ιστορία της γειτονικής χώρας, ουσιαστικά επηρέασαν άμεσα και την πορεία της Ελλάδας. Αφ’ ενός γιατί μεγάλο μέρος της χώρας αποτελούσε τότε τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αφ’ ετέρου, γιατί η πορεία των δύο χωρών εκούσια ή ακούσια είναι αλληλένδετη. Περιλαμβάνει πολλές και σπάνιες εικόνες, αλλά απουσιάζει μια βιβλιογραφία (στο κείμενο αναφέρονται κάποιοι τίτλοι), που θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη, χωρίς αυτή η έλλειψη να μειώνει την υψηλή αξία του έργου.


Η σημερινή, είναι η τελευταία παρουσίαση για το 2016. Από αύριο ξεκινά το 2017. Εύχομαι από βάθους καρδίας, καλή και δημιουργική χρονιά σε όλους.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου