17 Δεκ 2013

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΣΜΥΡΝΗ (1905-1912)
ΣΠΥΡΟΣ ΓΟΓΟΛΟΣ
Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
Σελ. 319, Μάιος 2013

     Ένα εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημα έφτασε πριν από λίγους μήνες στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, γραμμένο από τον ιστορικό Σ. Γόγολο. Είναι από τα βιβλία, που μόλις ξεκινάς την ανάγνωση, αντιλαμβάνεσαι ότι πρόκειται για ιδιαίτερη περίπτωση.
   Ο ηλικιωμένος δημοσιογράφος Άλκης Αναγνωστάκης, γόνος ευκατάστατης αλεξανδρινής οικογένειας, βρίσκεται για ένα διαβαλκανικό δημοσιογραφικό συνέδριο στα Σκόπια της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, όταν χάνει τις αισθήσεις του. «Οι σειρήνες του ασθενοφόρου ούρλιαζαν καθώς διέσχιζε την περιοχή του Κάπιστετς. Ο ηλικιωμένος ασθενής είχε χάσει τις αισθήσεις του και οι γιατροί αμφέβαλαν αν θα έφτανε ζωντανός στο νοσοκομείο, καθώς άφηνε ένα βρυχηθμό που έμοιαζε με επιθανάτιο ρόγχο». Καθώς είναι προσωπικός φίλος του προέδρου Τίτο, απολαμβάνει ιδιαίτερες φροντίδες. Μια από αυτές είναι και η παροχή αποκλειστικής νοσοκόμας. Είναι η Μιργιάννα, μια ελληνόφωνη 25χρονη κοπέλα, κόρη κομμουνιστών από χωριό της Φλώρινας, που με τη λήξη του πολέμου, κατέφυγαν στη γειτονική χώρα. Με την περιποίησή της και την αγωγή των γιατρών, οι αισθήσεις του ορισμένες φορές επανέρχονται και πιάνει κουβέντα με τη νεαρή νοσοκόμα. «Μπορούσε να κάθεται ώρες ολόκληρες και να τον ακούει να της λέει διάφορες ιστορίες από τη ζωή του και τη δουλειά του». Μια πλούσια σε εμπειρίες ζωή, μέσα από ένα επάγγελμα που την εποχή εκείνη είχε ιδιαίτερο κύρος. Εκτελώντας δημοσιογραφικές αποστολές που του ανέθετε η εφημερίδα, βρέθηκε στην καρδιά γεγονότων σημαντικών για την ελληνική και ευρωπαϊκή Ιστορία και συνάντησε ανθρώπους που κίνησαν τα νήματα και δρομολόγησαν αυτές τις εξελίξεις.
     Η πρώτη του αποστολή είναι στην πολυφυλετική, υπό Οθωμανική διοίκηση Θεσσαλονίκη, του 1905, με το φλέγον μακεδονικό ζήτημα σε έξαρση. Στους δρόμους της πόλης, κινούνται κατάσκοποι, τρομοκράτες, αναρχικοί, εθνικιστές, τέκτονες και σιωνιστές που ο καθένας επιδιώκει την επίτευξη των δικών του σκοπών. Οι κάτοικοι κυρίως της υπαίθρου υποφέρουν και διχάζονται από την ελληνική και βουλγαρική προπαγάνδα. Από την άλλη, δολοφονικές απόπειρες και βομβιστικές επιθέσεις διαταράσσουν την καθημερινότητα της πόλης. Ο Αναγνωστάκης, προσπαθώντας να ξεδιαλύνει το κουβάρι, συζητά με όλους τους εμπλεκόμενους: τον έλληνα πρόξενο Κορομηλά, τον εβραίο Κάρολο Αλατίνι, έναν από τους πλουσιότερους Θεσσαλονικείς, τον επιθεωρητή Χιλμί Πασά, τον νεότουρκο αξιωματικό Εμβέρ μπέη και τον βούλγαρο Σοπώφ, που εργαζόταν ως εμπορικός αντιπρόσωπος, αλλά ήταν και από τα σκληρά μέλη του βουλγαρικού κομιτάτου.
     Στη δεύτερη αποστολή, ταξιδεύει το 1907 στην Κωνσταντινούπολη. Η αποστολή γίνεται κατ’ εντολή του υπουργείου Εξωτερικών και της βρετανικής πρεσβείας. Σκοπός είναι να συναντήσει τον Αμπνούλ Χαμίτ, τον επονομαζόμενο και «κόκκινο σουλτάνο» όχι φυσικά λόγω…πολιτικών πεποιθήσεων, αλλά λόγω των σφαγών των Αρμενίων. Το «κόκκινος» προερχόταν από το χρώμα του αίματος. Με πρόσχημα μιας συνέντευξης, θα πρέπει να διερευνήσει τις προθέσεις του σουλτάνου, σχετικά με το με ποια πλευρά θα ταχθεί σε περίπτωση πολέμου στην Ευρώπη. «Θα συνταχθεί με τη Βρετανία ή με τους Γερμανούς με τους οποίους τα τελευταία χρόνια “ερωτοτροπεί”;». Η προσέγγιση του σουλτάνου τελικά αποδείχθηκε τελικά ποιο εύκολη απ’ ότι περίμενε. Μάλιστα, ο σουλτάνος τον συμπάθησε τόσο, που όχι μόνο του έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη, αλλά έκαναν μαζί μια κρουαζιέρα στο Βόσπορο με τη θαλαμηγό του.
     Τέλος, η τρίτη δημοσιογραφική αποστολή των πρώτων του χρόνων στο επάγγελμα, έγινε το 1912 στη Σμύρνη. Εκεί βρέθηκε γιατί έπρεπε μετά το θάνατο του παππού του, ο οποίος ζούσε εκεί, να τακτοποιήσει κληρονομικά θέματα. Με την ευκαιρία, συναντήθηκε με τους επιφανέστερους έλληνες της πόλης αλλά κι επιφανείς ξένους, αφού η Σμύρνη κατοικούνταν λόγω της σημασίας της στο διεθνές εμπόριο, από υπηκόους όλων των κρατών του αναπτυγμένου κόσμου. Έγινε κοινωνός των προβληματισμών τους για το μέλλον της πόλης. Αλλά και της αγάπης των ελληνικής καταγωγής κατοίκων για τη μητέρα-πατρίδα.
     Το βιβλίο όπως γράφω και στην αρχή είναι εξαιρετικό και ΠΡΕΠΕΙ να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Η συγγραφή του κράτησε τρία χρόνια. Είναι προϊόν κόπου και συστηματικής κι εξονυχιστικής έρευνας. Είναι γραμμένο με νηφαλιότητα όσο αφορά τα ιστορικά γεγονότα. Ο συγγραφέας, αποφεύγει τους «εθνικούς μύθους» και τις ιδεοληψίες με τους οποίους έχει εμποτιστεί η ελληνική ιστορία και το κείμενο αποπνέει ανεκτικότητα και κατανόηση. Αποτελεί φωτεινό παράδειγμα του πως θα έπρεπε να διδάσκονται την Ιστορία τα παιδιά μας. Για να φωτίζεται το μυαλό τους κι όχι να συσκοτίζεται. Με ανοιχτό πνεύμα, χωρίς εθνικιστικές «κορώνες» μίσους και διχασμού. Είναι κορυφαίο στο είδος του και από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τους τελευταίους μήνες.   

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου